چه کسانی در معرض سنگ صفرا هستند؟

با حرکـــــت جامعه به سمت صنعتی شــــدن، خیلی چیز‌ها ازجمله رژیم غذایی مردم دستخوش تغییرات زیادی شد و به سمت مصرف غذا‌های آماده، فســــــت فودی و چرب و شیرین رفت و زمینه شیوع بیماری‌های بسیاری مانند سنگ‌های صفراوی را ایجاد کرد. بیماری‌ای که کم وبیش چیز‌هایی درباره آن شنیده اید.
کیسه صفرا بافت کوچکی واقع در بستر کبد است که با ذخیره صفرا
(مایع تولید شده از کبد) در درون خود و ترشح آن به هنگام ورود غذا به روده‌ها به فرایند هضم و به ویژه هضم چربی‌ها و به طور خاص کلسترول کمک می‌کند. درصورتی که میزان چربی کلسترول بسیار بیشتر از میزان مایع صفرا باشد، نه تنها هضم انجام نمی‌شود، بلکه خود زمینه‌ای می‌شود برای تشکیل سنگ‌های صفراوی.
شیوع سنگ‌های صفراوی در این افراد
با تغییر رژیم غذایی و تمایل افراد به مصرف غذا‌های چرب و فست فودی همه زمینه ابتلا به سنگ صفراوی را دارند. با این همه احتمال ابتلا در افراد زیر بیشتر است:
خانم‌ها (به ویژه خانم‌هایی که از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنند و خانم‌هایی که زایمان‌های متعدد داشته اند)
فامیل درجه یک مبتلایان به سنگ‌های صفراوی
افراد چاق و دارای اضافه وزن
افرادی که بدون اصول وزن خود را سریع کم می‌کنند
افرادی که رژیم پرکالری به ویژه پرچرب دارند
مبتلایان به بیماری‌های کبدی
مبتلایان به بیماری‌های خونی
افراد مسن

علائم تشکیل سنگ‌های صفراوی
علائم ایجاد سنگ‌های صفراوی می‌تواند از بی علامتی تا یک درد ناتوان کننده متغیر باشد. علائم سنگ کیسه صفرا زمانی نمود پیدا می‌کند که سنگ به طور موقت یکی از مجرا‌های صفراوی را مسدود کند. از رایج‌ترین علائم آن هم بروز درد شدید و ناگهانی در شکم است که در مرکز شکم، بین استخوان قفسه سینه دقیقا در طرف راست پایین دنده‌ها با احتمال انتشار در پهلو یا کتف خودش را نشان می‌دهد. معمولا یک تا ۵ ساعت هم طول می‌کشد، اگرچه گاهی اوقات درد پس از گذشت چند دقیقه ساکت می‌شود و گاهی اوقات نیز خوردن غذا‌های چرب به بروز درد دامن می‌زند. گاهی درد‌های ناشی از سوءهاضمه یا زخم‌های معده و اثنی عشر با درد ناشی از سنگ‌های صفراوی اشتباه گرفته می‌شود، درحالی که این درد‌ها خفیف‌تر هستند و با مصرف غذا رابطه دارند و معمولا هم به آنتی اسید پاسخ می‌دهند.

عوارض سنگ‌های کیسه صفرا
خطر سنگ‌های کیسه صفرا بیشتر در عوارضی است که بر اثر حرکت کردن سنگ کیسه صفرا و گیرکردن آن در مجاری رخ می‌دهد و می‌تواند باعث ورم کیسه صفرا (کوله سیستیت)، ورم لوزالمعده (پانکراتیت)، عفونت مجاری صفراوی (پانکراتیت) و زردی (ایکتر) شود. در مواقعی هم سنگ‌های صفراوی بیشتر از ۳ سانتی متر می‌تواند سرطان کیسه صفرا ایجاد کند.

درمان سنگ‌های کیسه صفرا
روش‌های درمانی سنگ کیسه صفرا با توجه به شدت علائم آن انتخاب می‌شود.

دارودرمانی
داروی اسید اورسودوکسی کولیک برای کمک به پیشگیری از تشکیل سنگ‌های کیسه صفراست که درواقع برای مواقعی است که سنگ صفراوی کمتر از ۵ میلی متر و منفرد باشد. تداوم دارو تا یک سال هم می‌تواند موجب کاهش اندازه برخی سنگ‌ها شود، ولی درصورت قطع دارو احتمال برگشت تا ۵ سال بعد هم وجود دارد. این دارو برای بیماران سال خورده‌ای که آمادگی داروی بیهوشی برای عمل جراحی سنگ صفرا را ندارند، استفاده می‌شود.

رژیم غذایی
هیچ رژیم غذایی خاصی برای درمان سنگ کیسه صفرا وجود ندارد. با این حال یک رژیم غذایی سالم و متعادل دارای میزان چربی کم، میزان بالای میوه و سبزیجات و کربوهیدرا ت‌هایی مانند نان و غلات، لبنیات کم چرب و استفاده از گوشت سفید می‌تواند به تسکین علائم بیماری کمک کند. کاهش وزن نیز برای افراد دارای اضافه وزن مفید است. با این حال وزن را باید به تدریج (در هفته نیم تا یک کیلوگرم) پایین آورد، چون کاهش وزن سریع در تشکیل سنگ صفرا بسیار تأثیر دارد.

جراحی کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد اندوسکوپیک
عملی جراحی است که از طریق آندوسکوپی برای خارج کردن سنگ صفرا از مجرای صفراوی استفاده می‌شود. البته، چون کیسه صفرا در این عمل برداشته نمی‌شود، ممکن است سنگ در کیسه صفرا باقی بماند. لازم است در عمل جراحی جداگانه‌ای کیسه صفرا از بدن خارج شود.

جراحی سنگ کیسه صفرا به روش لاپارسکوپی
در میان عوام این روش جراحی به نام روش جراحی لیزری معروف است و شایع‌ترین نوع عمل جراحی کیسه صفراست. روند جراحی از ۳ یا ۴ سوراخ نیم سانتی متری بر روی شکم پیگیری و کیسه صفرا با سنگ‌های داخل آن از بدن خارج می‌شود.

جراحی سنگ کیسه صفرا به روش باز
گاهی برداشتن کیسه صفرا به روش لاپارسکوپی و به دلایل تخصصی خطراتی ایجاد می‌کند و لازم است که با ایجاد برشی ۱۰ تا ۱۵ سانتی متری روی شکم کیسه صفرا را خارج کرد.